Opinia prawna w sprawie opieki nad uczniami na basenie
środa, 29 września 2021 12:26 | 
Podstawy prawne wydania opinii
1. Ustawa z 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 996, ze zm.) - art. 68 ust. 1 pkt 6.
2. Ustawa z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r. poz. 967 zez zm.) - art. 6-7.
3. Ustawa z 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 1482) - art. 16.
4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz.U. z 2003 r. nr 6, poz. 69 ze zm.) - § 2, § 31.
6. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z 23 stycznia 2012 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących liczby ratowników wodnych zapewniających stałą kontrolę wyznaczonego obszaru wodnego (Dz.U. z 2012 r. poz. 108) - § 2 pkt 3.
Pytanie:
Ile dzieci powinno być pod opieką ratownika i nauczyciela wychowania fizycznego na basenie?
Odpowiedź:
Odpowiadając na tak zadanie pytanie, należy stwierdzić, że obowiązujące przepisy określające warunki korzystania z obiektów przeznaczonych do pływania lub kąpieli nie określają wymagań dotyczących liczby uczniów uczestniczących w zajęciach na basenie. Normy dotyczące liczebności grup przebywających na basenie szkolnym pod opieką ratownika i nauczyciela wychowania fizycznego oraz grup pływających należy określić
w wewnętrznych przepisach szkoły organizującej takie zajęcia. Tymi przepisami są statut szkoły, regulamin basenu).
Wewnętrzne regulacje prawne (przepisy wewnątrzszkolne)
Podstawą do ich ustalenia powinny być:
1. Przepisy zobowiązujące dyrektora do dokonania na obowiązkowych zajęciach wychowania fizycznego podziału klas na grupy. Liczyć one powinny nie więcej niż
26 uczniów lub być mniej liczne, za zgodą organu prowadzącego szkołę.
Podstawa prawna: § 7 ust. 1 pkt 7 i ust. 3 rozporządzenia w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół.
Ustalenie odpowiedniej liczby uczniów w grupie ćwiczeniowej na basenie należy do zadań dyrektora szkoły.
2. Przepisy zobowiązujące wszystkie osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo dzieci
w czasie zajęć organizowanych przez szkołę na basenie do wykonywania określonych zadań i obowiązków.
Podstawa prawna:
1) art. 68 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo oświatowe,
2) art. 6-7 Karty Nauczyciela,
3) art. 16 ustawa z 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych,
4) § 2 pkt 3 rozporządzenia Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z 23 stycznia 2012 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących liczby ratowników wodnych zapewniających stałą kontrolę wyznaczonego obszaru wodnego,
5) § 2 i 31 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 grudnia 2002 r.
w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach
i placówkach.
Zasady prowadzenia zajęć na basenie i obowiązki osób opiekujących się uczniami podczas tych zajęć powinien ustalić dyrektor szkoły, w uzgodnieniu z nauczycielem wychowania fizycznego i ratownikiem.
Organizacja zajęć na basenie – przepisy prawne
Nie ma przepisów, które wprost regulują prowadzenie zajęć z uczniami na basenie będącym obiektem należącym do szkoły. Organizowanie zajęć zgodnie z prawem wymaga odwołania się do przepisów powszechnie obowiązujących i przepisów oświatowych. Uprzednio obowiązujące rozporządzenie ustalało wymagania w zakresie bezpieczeństwa osób pływających i kąpiących się oraz zobowiązywało do zawarcia w regulaminie pływalni m.in. zapisów dotyczących konieczności:
1) prowadzenia zajęć na pływalni krytej tylko w obecności instruktorów pływania
i ratowników,
2) formowania grupy pływającej z nie więcej niż z 15 uczestników na jedną osobę prowadzącą zajęcia.
Uchylone przepisy miały przede wszystkim zastosowanie w obiektach znajdujących się poza terenem szkoły. Tymi uchylonymi przepisami było rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 6 maja 1997 r. w sprawie określenia warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne (Dz.U. z 1997 r., nr 57, poz. 258 z późn. zm.), które stwierdzały, że w zajęciach prowadzonych między innymi na pływalniach w zorganizowanych grupach na jedną osobę prowadzącą zajęcia w wodzie nie mogło przypadać więcej niż 15 uczestników.
Od 1 stycznia 2012 roku zmienią się dotychczasowe przepisy. W dniu 18 sierpnia 2011 roku Sejm RP uchwalił ustawę o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych. Oznacza to, że rozporządzenie Rada Ministrów z dnia 6 maja 1997 r. w sprawie określenia warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne straciło swoją moc prawną.
Na mocy wspomnianej ustawy Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji w drodze Rozporządzenia określiło przepisy wykonawcze do ustawy. Tym aktem wykonawczym jest rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z 23 stycznia 2012 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących liczby ratowników wodnych zapewniających stałą kontrolę wyznaczonego obszaru wodnego.
Obowiązujące akty prawne – ustawa o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych oraz rozporządzenia wydane na jej podstawie nie odnoszą się do kwestii liczebności grup uczestniczących w zajęciach organizowanych dla uczniów na pływalniach. Regulują natomiast minimalne wymagania dotyczące liczby ratowników oraz ich obowiązki. Zgodnie z nimi ratownik powinien zapewniać stałą kontrolę wyznaczonego obszaru wodnego, obserwować dzieci w wodzie i niezwłocznie reagować na każdy sygnał zagrożenia bezpieczeństwa uczniów. Obecność ratownika nie jest jednak wystarczająca do zapewnienia pełnego bezpieczeństwa dzieciom. Niezbędne jest ponadto:
v zorganizowanie odpowiedniej opieki sprawowanej przez osobę do tego upoważnioną,
v ustalenie optymalnej liczby uczniów powierzonych jej opiece,
v właściwe nadzorowanie uczniów w czasie, kiedy przebywają na basenie.
Liczebność grup uczniów uczestniczących w zajęciach zorganizowanych przez szkołę na basenie oraz liczba dzieci, które mogą przebywać w wodzie pod opieką jednego nauczyciela powinny być ustalone na podstawie obowiązujących przepisów w szkołach,
w tym: regulujących organizację zajęć wychowania fizycznego oraz określających zasady bezpieczeństwa w czasie ich trwania. W przypadku zajęć na basenie powinna być uwzględniona specyfika tych zajęć i warunków, w jakich się one odbywają.
Podział na grupy
O liczbie uczniów, z którymi będą realizowane zajęcia na basenie powinien zdecydować dyrektor szkoły, dokonując podziału klas na grupy. Zgodnie z przepisami na obowiązkowych zajęciach wychowania fizycznego podział na grupy jest obowiązkowy. Pod opieką nauczyciela wychowania fizycznego powinno być nie więcej niż 26 uczniów.
Po uchyleniu przepisu dopuszczającego prowadzenie zajęć na pływalni z grupą liczącą nie więcej niż 15 uczestników na jedną osobę prowadzącą zajęcia, wyraźnie zmieniają się warunki pracy nauczyciela. Grupa uczniów pod opieką jednego nauczyciela zwiększa się prawie dwukrotnie. Wymaga to przyjęcia odpowiednich rozwiązań organizacyjnych, by nie obniżyć poziomu bezpieczeństwa dzieci na basenie i jakości zajęć wychowania fizycznego związanych z realizacją podstawy programowej.
Nadmienić należy, że system zabezpieczenia ratowniczego nie zwalnia opiekunów wycieczek szkolnych od sprawowania ustawicznego nadzoru nad powierzonymi
im w opiekę małoletnimi uczniami. Z przepisu rozporządzenia MENiS z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach
i placówkach (Dz. U. z 2003 r., Nr 6, poz. 69 z późn. zm.) wynika wprost, że kąpiącym się uczestnikom powinno się zapewnić nie tylko stały nadzór ratownika lub ratowników, ale równocześnie ustawiczny nadzór opiekuna lub opiekunów ze strony szkoły. Zatem opiekunem grupy uczniów na basenie może być każdy nauczyciel, który ma kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły.
Z uczniami w wodzie winien jednak ćwiczyć jedynie nauczyciel wychowania fizycznego, jeśli zajęcia dotyczą umiejętności koniecznych do realizacji podstawy programowej.
Jeśli jednak zajęcia są zajęciami pozalekcyjnymi organizowanymi przez szkołę,
to uczniowie mogą przebywać pod opieką opiekuna ze szkoły nie będącego nauczycielem wychowania fizycznego.
Wydaje się jednak zasadnym takie organizowanie zajęć na basenie, aby opiekę nad uczniami od momentu wyjścia ze szkoły i powrotu do niej po zakończonych zajęciach sprawowali nauczyciele wychowania fizycznego, a nauczyciele inni stanowili jedynie personel pomocniczy.
Ważne! Bynajmniej nie powinno się to odbywać na zasadzie godzin przydzielanych
w ramach zadań statutowych szkoły zapisanych w statucie szkoły w oparciu o art. 42 ust. 2 pkt 2 Ustawy Karta Nauczyciela.
Oczywiście dyrektor ma dążyć do przyjęcia takich rozwiązań organizacyjnych, aby jakość organizowanych i prowadzonych zajęć przez szkołę była jak najwyższa. Rozporządzenie
o kwalifikacjach nauczycieli nie odnosi się wprost do kwalifikacji Opiekunów, którzy stanowią opiekę nad uczniami w czasie zajęć na basenie.
Obecność ratownika
Przy ustalaniu liczby dzieci, które mogą przebywać w wodzie pod opieką jednego nauczyciela, istotna będzie opinia specjalistów - nauczyciela wychowania fizycznego przygotowanego do prowadzenia zajęć na basenie oraz ratownika. Powinny one ułatwić ustalenie maksymalnej liczby uczniów przypadających na jedną osobę prowadzącą zajęcia w wodzie oraz sposobu sprawowania opieki nad pozostałymi uczniami oczekującymi na wejście do wody. Należy uwzględnić określony przepisami wymóg, że nawet nauczyciel wychowania fizycznego legitymujący się tytułem instruktora pływania nie może samodzielnie prowadzić zajęć na basenie. Podczas prowadzenia zajęć z dziećmi obecność ratownika jest obowiązkowa.
Odpowiedzialność za uczniów szkoły mających zajęcia na basenie ponoszą przede wszystkim dyrektor i nauczyciele. Do nich należy zapewnienie im bezpieczeństwa w czasie zajęć. Dlatego ustalenia dotyczące prowadzenia na basenie obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego oraz zajęć pozalekcyjne (zabaw i ćwiczeń ruchowych w wodzie czy ćwiczeń doskonalących umiejętności pływania) powinny być zapisane w wewnątrzszkolnych dokumentach i stosowane przez osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo dzieci. Kontrola przestrzegania wewnętrznych przepisów należy do dyrektora szkoły.
Opracował: Stanisław Kłak - doradca ds. prawnych: specjalista prawa pracy
i ubezpieczeń społecznych, prawa oświatowego
oraz prawa związkowego
Rzeszów, 7 grudnia 2018 r.
